Zespół dawnego szybu „Maciej” w Zabrzu Maciejowie przy ul. Srebrnej 6 został wpisany do rejestru zabytków „A” województwa śląskiego z mocy decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach (nr K-RD-KL/4160/8165/159/05 z dn. 30.12.2005 r.) i podlega szczególnej ochronie prawnej. Przedmiotem ochrony jest w szczególności zabudowa w dawnym układzie przestrzennym zakładu, obejmująca budynek nadszybia z wieżą wyciągową szybu „Maciej” i zachowanym stanowiskiem sygnalisty szybowego, budynek wagowni (obecnie portiernia), budynek maszynowni z maszyną wyciągową z przekładnią, bębnowym nośnikiem liny, wyposażeniem oraz przetwornicą.

Budynek nadszybowy powstał w 1922 roku w konstrukcji szkieletowej, stalowej, z wypełnieniem cegłą ceramiczną, z ceglaną, murowaną partią dawnej wagowni. Wieża wyciągowa szybu „Maciej” pochodzi z lat 1922-28. Została zbudowana w „Donnersmarckhutte” A.G. W Zabrzu. Posiada konstrukcję stalową, kratownicową, nitowaną, z jednym zastrzałem dostawionym od strony wschodniej. W głowicy wieży zamontowano dwa koła linowe o średnicy 3000 mm na wspólnym podeście. Budynek maszynowni wzniesiono w 1922 roku w konstrukcji murowanej z cegły ceramicznej, ze spoinowaniem lica. We wnętrzu zachowane dawne urządzenia: maszyna wyciągowa z lat dwudziestych produkcji Siemens Schuckert Werke AG Berlin, z przekładnią, sterowaniem ręcznym, bębnowym podwójnym nośnikiem liny, wyposażeniem, z przetwornicą prądu przemiennego w układzie Leonarda produkcji Siemens Schuckert Werke AG Berlin.

Od czasu wyłączenia szybu „Maciej” ze struktury zakładu wydobywczego, trwa proces zagospodarowania i adaptacji zespołu do współczesnych funkcji, z uwzględnieniem funkcji muzealno-ekspozycyjnych. Od 1971 roku szyb pełnił funkcję odwadniającą, wentylacyjną i zjazdową. Z ujęcia wodnego w szybie uzyskiwano dużą ilość wody pitnej, zasilającej sieć Przedsiębiorstwa wodociągowego. Szyb częściowo zlikwidowano przez zalanie i utworzono ujęcie wody pitnej z poziomów wodonośnych przecinających szyb. W dn. 15 grudnia 1993 roku uruchomiono pompę głębinową.

Szyb „Maciej” wchodzi w skład Szlaku Zabytków Techniki.

Zapraszamy do zwiedzania kompleksu budynków szybu „Maciej” z wykwalifikowanym przewodnikiem o nieprzeciętnej wiedzy historycznej miasta i zespołu kopalnianego! Istnieje możliwość wejścia na wieżę wyciągową, z której szczytu rozciąga się zapierająca dech w piersi panorama Zabrza. Wstęp na teren kompleksu jest bezpłatny ale koniecznie po wcześniejszym uzgodnieniu rezerwacji. Prosimy o wcześniejszy kontakt pod numer tel. 032 271 24 49.